Een donkere kamer

Een badkamer, een ruim toilet, de logeerkamer of een kelderkast: een donkere kamer kan bijna overal ingericht worden.
De minimum afmeting lijkt te zijn: 1.20 x 1.20 meter: een tafel en een krukje passen erop.

Er bestaat een uitklapbare doka van die maat. In gesloten toestand is het een 2-deurs kast en als de deuren opengaan ontvouwt zich tussen de deuren een tent van zwart kunststof. De vergroter blijft op de plank of tafel in de kast, waar ook de vloeistofschalen staan. En wel op een rekje een beetje trapsgewijs boven elkaar: bovenop de ontwikkelaar en de fixeer onderop. Onder de tafel staat een bak of een emmer met water, waarin de gefixeerde foto's bewaard worden tot ze gespoeld kunnen worden. Dit is een prima oplossing als er ter plekke geen stromend water aanwezig is. Wel moet zo een keer in het uur de emmer geleegd en het water ververst worden. In die doka-kast is ook nog wat bergruimte voor papier en chemicaliën. Zo'n kast is natuurlijk duur, maar is ook wel zelf te maken of in te richten in een flinke linnenkast.

Veel ruimte is er dus niet nodig, maar het moet wel donker zijn.
Verduisteren kan met luiken van board of triplex, met rolgordijnen van verduisteringsplastic of (goedkoop) met zwart landbouwplastic. Plastic kan je ophangen met plakband, punaises, pushpins of heel mooi met (zelfklevend) klittenband. Rondom de deur zijn meestal kieren die veel licht doorlaten. Oplossingen zijn: tochtstrip of plastic flappen aanbrengen, soms helpt het al als je de rand van de deur en het kozijn met matzwarte schoolbordenverf schildert.
Testen of de donkere kamer genoeg lichtdicht is, doe je als volgt: leg in het donker een vel fotopapier op tafel en leg daarop een paar voorwerpen zoals munten of zwarte kartonnetjes. Wacht tien minuten en ontwikkel het vel dan 3 minuten. Als de vormen van de voorwerpen te onderscheiden zijn in wit op een grijze ondergrond, dan is het nog niet donker genoeg.
Een nauwkeuriger test: het papier daarna belichten tot aan of net over de 'drempel-waarde', waarbij het eerste grijs zichtbaar wordt. Deze test is ook geschikt om de veiligheid van de doka-verlichting te testen. Neem hiervoor een oplopende reeks van 1 - 5 minuten voor 5 voorwerpen, daarna een korte belichting van enkele seconden .

De groengele (of rode) doka-lamp moet minstens 1 meter van het open fotopapier verwijderd zijn. Dus ook niet dicht boven de ontwikkelbak, hoewel dat verleidelijk is. Vooral multigrade-papieren zijn ook een klein beetje gevoelig voor een heleboel dokalampen.

Apparatuur

Wat is het minimum?

Een vergroter met een vergrotingsobjektief. Merken: Meopta, Krokus, LPL (goedkoop) nieuw va ƒ 200. Durst, Vivitar, Kaiser, Jobo, Rollei, Beseler, Leitz (duur)

Objektief: Belar, Anaret, Janpol, Will (goedkoop en af te raden) va ƒ 25. Gemiddeld va ƒ 125: Schneider Comparon, Rodenstock Eurygon en Rogonar. Goede objektieven va ƒ 275 tot ƒ 550: EL-Nikkor, Schneider Componon, Rodenstock Rodagon, Durst Neonon, Leitz. De EL-Nikkor 4/50 komt altijd als beste van de goedkopere objectieven uit de tests en verslaat steevast vele duurdere, maar wordt helaas niet meer geproduceerd. Gelukkig is het vermoedelijk de meest geproduceerde lens ooit en dus overal tweedehans te koop; richtprijs f 125,-.

1 reserve lamp voor de vergroter. Ze gaan lang mee, maar ze gaan altijd 's-avonds kapot als je net begint met afdrukken. ƒ 12

1 geelgroene lamp. ƒ 12.

3 bakken. (In principe ontwikkelaar: rood, stopbad geel, fixeer groen. Denk aan het stoplicht. Anders: merken.)

1 spoelbak evt in de wasbak, gootsteen badkuip etc met een overloop.

Thermometer. Een gebogen zg. schaal-thermometer is praktisch. ƒ 10. Een digitale thermometer breekt niet en geeft dus ook geen kwikvervuiling. Een buitenthermometer voldoet, maar let op dat de display elke seconde ververst en niet elke 5 seconden.

2 papiertangen. ƒ 12. (Merken)

1 maatbeker van 1 liter. ƒ 5

1 maatbekertje van 50 0f 100 cc. ƒ 10.

2 trechters (1 voor ontwikkelaar, 1 voor stop en fixeer. MERKEN!) ƒ 3

1 plastic knijpfles of harmonicafles voor ontwikkelaar ƒ 4 - 12

2 plastic of glazen flessen van (voorlopig) 1 liter voor stop en fixeer (MERKEN!)

1 glasplaatje 25 x 30 cm voor de kontakten.

Een klok met een secondewijzer. Een digitale keukenwekker is heel handig, maar let op: de seconden moeten aangegeven worden.

Bedenk bij alles uit dit lijstje: als er 'FOTO' op staat is het meteen een stuk duurder. Voorbeelden: maatbekers bij Blokker of Hema ƒ 5 maar foto-maatbekers: ƒ 25.

Bij uitbreiding:

Een belichtingsklok. va ƒ 120

Een vergrotingsbord. va ƒ 40

Een scherpstelloepje. va ƒ 30

Eventueel een beter vergrotingsobjektief.

Alles is tweedehands te koop.
Laat je niet ontmoedigen door alle doka-uitrustingen die te koop worden aangeboden in de Via-via of op het prikbord van de supermarkt, maar doe er je voordeel mee.

Chemicaliën

Ontwikkelaar.
Goede goedkope ontwikkelaar (bovendien goed houdbaar) is Agfa Neutol NE (= neutraal) of Amaloco (verschillende types). Duurder: Ilford, Eukospeed. Koop het in kleine hoeveelheden, want het oxideert snel als een verpakking eenmaal open is. Opgelost in water is het maar kort houdbaar, ook als de knijp- of harmonicafles dicht zit en alle lucht boven de ontwikkelaar weggeknepen is. Andere methoden om de houdbaarheid te verlengen: glazen flessen en een 'Vacuvin'-vacuumpompje; een zuurstof verdrijvend gas boven de ontwikkelaar; foto-ether (zelfde principe). Sommige ontwikkelaars houden het twee weken uit andere twee maanden. Gewoon proberen.

Stopbad en Fixeer.
Signaalstopbad is normaal geel of kleurloos en verkleurt als het uitgeput is. Meestal rood, maar ook blauw of zelfs gifgroen komt voor als uitputtingssignaal.
Als fixeer is snelfixeer het meest praktisch, klassiek fixeer bestaat eigenlijk niet meer en wordt alleen nog door sommigen zelf aangezet. Ten onrechte, want modern fixeer is minder zuur en hecht zich minder aan de (papieren) drager.
Ook bij bariet papier (echt papier) snelfixeer gebruiken. Bariet altijd bewegen in de fixeer en de kortst mogelijke fixeertijd gebruiken (testen, zie barietpapier, superkort fixeren ).
Fixeer test je met fixproof. Meestal 5 druppels (kaliumjodide) op 10 cc fixeer. Even schudden, bij blijvende troebeling: verse fixeer aanmaken.
Er zijn ook tests die zuurgraad en zilvergehalte testen (Tetenal), voor gemiddeld gebruik zijn deze dure teststrips overbodig.

Afgewerkte ontwikkelaar en fixeer naar de fotohandelaar of chemokar brengen.
Houd ontwikkelaar en fixeer gescheiden, gebruik etiketten.

Tijden voor elk bad staan meestal op de verpakking. Meestal bestaan er ook informatiebladen over. De goede fotohandelaar heeft die. In ieder geval de eerste keer dat je een bepaald merk of soort gebruikt, even naar vragen en vervolgens bewaren.

Een doorloopdroger voor PE-papier kost vanaf f1200,-. Gelukkig zijn er alternatieven: papier drogen gaat snel en mooi met een haardroger. (Pas op in de buurt van water!) Maar gewoon ophangen aan 1 punt werkt ook uitstekend. Heel handig zijn plastic knijpers die twee gaatjes hebben (Blokker), zodat je ze 'dwars' aan een draad kan rijgen. De draad moet goed strak en horizontaal gespannen worden. De foto's hangen dan dwars aan de waslijn en zo is er plaats voor ongeveer 30 foto's per meter.

top

opmerkingen of toevoegingen? mail mij